Welkom op de speciale pagina voor de medewerkers van de GGD Veiligheidsregio Gelderland Midden welke werkzaam zijn op de vaccinatielocaties van Veiligheidsregio Gelderland Midden.

Op deze pagina kun je ook alle informatie terugvinden over de reanimatie trainingen.

Sinds 2021 verzorgt Mike Lehnkering namens Life-Line-Trainingen de masterclass Analfylaxie voor artsen op de vaccinatielocaties en de masterclass vaccineren voor zorgmedewerkers die vaccineren op de vaccinatielocaties. Deze pagina bevat de informatie vanuit de masterclass Analfylaxie en zal regelmatig worden bijgewerkt.

Daarnaast traint Mike de medewerkers in hun reanimatievaardigheden. Dit doet hij voor zowel nieuwe medewerkers als de hercertifcering voor medewerkers die reeds werkzaam zijn bij de GGD.

Werkt er een link niet? Of mis je informatie? Laat het mij gerust weten.

Veel succes met jouw werkzaamheden op de vaccinatielocaties.

Met vriendelijke groet,

Mike Lehnkering

Refresher reanimatie met AED

22 augustus 2022

In september worden er weer refreshertrainingen reanimatie verzorgd.

Deze training duurt ongeveer een uur. En is bedoeld om je vaardigheden weer op te frissen en dringende vragen te beantwoorden.

Schrijf je snel in. Er zijn maximaal 6 plaatsen per trainingsmoment.

Lees meer

Welke calamiteiten kan ik allemaal verwachten op de vaccinatielocatie?

13 mei 2021

Tijdens de Masterclass anafylaxie willen de volgers graag weten wat zij kunnen verwachten aan calamiteiten. De masterclass richt zich met name op de allergische reactie en de anafylaxie. En behandeld daarnaast ook de eerste hulp bij flauwte, epilepsie en de reanimatie volgens de COVID-19 richtlijn.

Lees meer

Behandeling van allergische reacties

6 mei 2021

Naar aanleiding van de Masterclass Anafylaxie die er voor de artsen op de vaccinatielocaties wordt verzorgd komt het verzoek voor een richtlijn om allergische reacties te behandelen. Het bleek niet voor iedereen duidelijk welke behandeling er bij welke verschijnselen gegeven moet worden. En hoe ziet de nabehandeling eruit. Wanneer stuur je iemand door naar het ziekenhuis of eigen huisarts. In deze blog geef ik een richting voor behandeling.

Lees meer

Allergische reacties en Analfylaxie

Onwel na vaccinatie: hoe te handelen?

Hoe te handelen bij ongewenste verschijnselen na vaccinatie

Wat ter plekke de beste handelswijze is in geval van ernstige ongewenste verschijnselen na vaccinatie hangt onder andere af van de setting waarin gevaccineerd wordt, wie (arts of verpleegkundige) verantwoordelijk is voor het afhandelen van de ongewenste verschijnselen en van de protocollen van de regionale ambulance voorziening of het ziekenhuis waarin eventuele vervolgopvang plaatsvindt. Men dient in overleg met betrokken partijen een eigen protocol op te stellen. Deze protocollen en alle overige noodprocedures moeten door alle partijen doorgenomen worden en jaarlijks geoefend worden. De werkgever is hiervoor verantwoordelijk.

Verantwoordelijkheid en bevoegdheid

De beoordeling van de ernst van een ongewenst verschijnsel of calamiteit is voorbehouden aan jou als arts, maar kan onder bepaalde voorwaarden aan een verpleegkundige worden overgelaten. Zie de ‘Kwaliteitscriteria advisering en immunisatie van reizigers voor vaccinatiebureaus’ op de website van het LCR.

Omdat het risico van anafylaxie uitermate klein is, is het onder bepaalde voorwaarden aanvaardbaar de komst van een ambulance af te wachten. Het stellen van een diagnose en het inzetten van een behandeling is voorbehouden aan een (bekwaam) arts en mag nooit door verpleegkundigen overgenomen worden omdat deze hier niet toe bevoegd zijn. Verpleegkundigen zijn wel bevoegd om BLS te starten.

Triage

In die gevallen waar een verpleegkundige verantwoordelijk is voor het afhandelen van ongewenste verschijnselen na vaccinatie op het vaccinatiebureau, moet voorafgaand aan het spreekuur of consult triage plaatsvinden, zodat reizigers met een verhoogd risico in aanwezigheid van een arts gevaccineerd kunnen worden.

De volgende groepen mogen alleen gevaccineerd worden op een spreekuur waar een arts aanwezig is die bekwaam is in de beoordeling van en eerste behandeling bij calamiteiten:

Personen met een verhoogd risico op ongewenste verschijnselen na vaccinatie (zie specifieke vaccinatieprotocollen).
Personen bij wie een anafylactische reactie ernstiger kan verlopen, bijv. personen die bètablokkers gebruiken of personen die lijden aan astma bronchiale. Er is weinig klinisch bewijs voor een ernstiger beloop maar bètablokkers kunnen mogelijk het effect van adrenaline antagoneren.

Aandachtspunten bij het handelen

In geval van afwezige of falende ademhaling en/of circulatie moet met spoed de ambulance ingeschakeld worden en moet gestart worden met reanimatie.

Bij het inschakelen van de ambulance moet systematisch informatie gegeven worden over de toestand van de vitale functies (ABCDE methodiek), relevante medische voorgeschiedenis, relatie met vaccinatie en de waarschijnlijkheidsdiagnose.

Voor een adequate handelswijze bij reanimatie wordt verwezen naar het lokale protocol dan wel de protocollen van de plaatselijke ambulancedienst of het ziekenhuis waarin eventuele vervolgopvang plaatsvindt. Tevens is informatie te vinden in de Richtlijnen reanimatie van de Nederlandse Reanimatie Raad.

De beoordeling door een deskundige arts is essentieel voor het vaststellen van een contra-indicatie voor vaccinatie, vanwege het risico op een ernstige allergische/ anafylactische shock.

In de uitvoeringsrichtlijn voor COVID-19 vaccins staat als contra-indicatie:

1. een aangetoonde ernstige en/of onmiddellijke^* allergische reactie voor een van de bestanddelen van het vaccin;

2. een aangetoonde ernstige en/of onmiddellijke^* allergische reactie na een eerdere toediening van hetzelfde vaccin COVID-19

^*Met onmiddellijk wordt binnen 4 uur bedoeld. Er zijn echter ook soms latere reacties.

Wat is een anafylaxie?

Vaak bestaat een allergische reactie alleen uit wat irritatieklachten, zoals een jeukende huid (urticaria) of loopneus. Maar soms kan iemand een ernstige allergische reactie krijgen, die zelfs levensbedreigend kan zijn. Er wordt geschat dat in Europa 3 op de 1000 mensen (0,3%) een anafylactische reactie meemaakt.

Symptomen van een anafylaxie.

Een anafylactische reactie kan ontstaan binnen een paar seconden tot een aantal uren na blootstelling aan de stof (het allergeen) waar je allergisch voor bent. Bij een anafylactische reactie zijn meerdere organen betrokken.

Een anafylactische reactie kan de verschillende symptomen hebben. Deze symptomen zijn in te delen volgens de classificatie van Müller:


Classificatie volgens Müller
Graad 1 Huid en mucosa	Huidklachten zoals jeuk, urticaria over het hele lichaam. Eventueel zwelling over het hele lichaam, inclusief lippen.
Graad 2 Gastro-intestinaal	Graad 1 met daarbij: Angio-oedeem (zwelling van lippen en/of tong), Misselijkheid, braken, duizeligheid, licht gevoel in het hoofd, niet uitstralend drukkend gevoel op de borst, buikpijn eventueel gepaard met diarree
Graad 3 Respiratoir	Graad 1 of 2 met daarbij: piepende ademhaling, kortademigheid, moeite met slikken, heesheid, onduidelijke spraak en/of benauwdheid
Graad 4 Cardiovasculair	Blauwe verkleuring van de huid, (zeer) lage bloeddruk, flauwvallen, incontinentie, bewusteloosheid, ernstige hartritmestoornissen, al dan niet in combinatie met met klachten van graad 1,2 of 3.

Welke allergische reacties zijn een absolute contra-indicatie voor een tweede vaccinatie?

Onderstaande (major) allergische reactie die binnen 4 uur na vaccinatie zijn opgetreden, met noodzaak tot ingrijpen met medicatie zijn een absolute contra-indicatie voor een tweede vaccinatie. Meerdere symptomen en orgaansystemen kunnen meedoen in de allergische reactie.

Allergische reacties die pas later (na 4 uur na de vaccinatie) optreden zijn een reden voor een consult bij de arts en kunnen ook een contra-indicatie zijn.

Major symptomen als absolute contra-indicatie voor re-vaccinatie.

Graad 1 symptomen, huid en mucosa.

Gegenaraliseerde urticaria of gegeneraliseerd erytheem.
Gegeneraliseerde jeuk met een rash.
Angio oedeem (niet aangeboren), lokaal of gegeneraliseerd

Graad 3 symptomen, respiratoir.

Bilaterale wheeze (bronchospasme)
Stridor, gevoel van dichte keel
Zwelling van de bovenste luchtwegen (lippen, tong, keel, uvula of larynx)
Respiratoire distress

Tachypneu, verhoogd gebruik van hulpademhalingsspieren, intrekken, cyanosis, grunting (snurken, kreunen)

Graad 4 symptomen, cardiovasculair.

Gemeten lage bloeddruk
Klinische diagnose van shockverschijnselen op basis van meerdere van volgende symptomen;

Tachycardie, capillaire refill trager dan 3 seconden, verminderde (zwakke) pols, duizeligheid, verlaagd bewustzijn of bewustzijnsverlies

Met welke allergische reacties moet voorafgaand aan de tweede vaccinatie een arts geconsulteerd worden?

Onderstaande (minor) symptomen die binnen 4 uur maar ook daarna moeten altijd een arts beoordeeld worden. Dit gebeurd tijdens een consult tijdens de tweede vaccinatie.

Meerdere minor symptomen binnen 4 uur en in meerdere orgaansystemen zijn een contra indicatie voor re-vaccinatie.

In geval van een enkel minor symptoom dat spontaan is overgegaan is re-vaccinatie met verlengde observatie van minimaal 30 minuten en met acute deskundige opvang (EpiPen) bij de hand een overweging. Bij twijfel overleg altijd met de achterwacht.

Minor symptomen waarvoor een consult en beoordeling door de arts

Graad 1 symptomen, huid en mucosa;

Gegeneraliseerde jeuk zonder rash
Gegeneraliseerd prikkerig gevoel
Urticaria, lokaal op de injectie plaats
Rode jeukende ogen

Graad 2 symptomen; gastro-intestinaal;

Diarree
Buikpijn
Misselijkheid
Braken

Graad 3 symptomen, respiratoir;

Persisterende droge hoest
Heesheid / hese stem
Niezen of loopneus (rhinorrhoe)

Graad 4 symptomen, cardiovasculair;

Slechte perifere circulatie op basis van twee of meer symptomen;

Tachycardie
Capillaire refill trager dan 3 seconden
Verlaagd bewustzijn / duizeligheid

Download hier de handreiking voor het beoordelen van allergische reacties na COVID-19-vaccinatie

Incidentie van allergische reacties en anafylaxie.

Tijdens de vaccinatie moet men bedacht zijn op flauwvallen van deelnemers, zoals dat altijd bij vaccineren het geval is. Door hier vooraf naar te vragen kan er tijdens en na het vaccineren op geanticipeerd worden.

Anafylactische reacties zijn uitermate zeldzaam, maar niet uit te sluiten. Bij de eerste toedieningen van Comirnaty in de VS zijn 21 gevallen gemeld, bij ongeveer 1 per 100.000 gevaccineerde personen (Shimabukuro 2021a). In Nederland zijn ook meerdere meldingen gedaan van symptomen van een allergische reactie en anafylactische reactie na toediening van Comirnaty, COVID-19 Vaccine Moderna en Vaxzevria (AstraZeneca).

Internationaal blijkt de incidentie bij alle merken vaccin ongeveer 1 per 100.000 gevaccineerde personen (Shimabukuro 2021b, GOV UK 2021). Dit is zeker 10 keer meer dan we gewend zijn van bekende vaccins (1:1.000.000). Observatie na vaccinatie gedurende minimaal 15 minuten blijft belangrijk. In een recent prospectief onderzoek werden zelfs bij 2,5:10.000 vaccinaties anafylactische reacties gezien, met de eerste symptomen na een mediane observatietijd van 17 minuten (Moderna en Comirnaty) Bij 2% van de gevaccineerden kwamen acute allergische reacties voor, die niet uitmonden in anafylaxie (Blumenthal 2021). Ook na vaccinatie met COVID-19 Vaccine Janssen zijn anafylactische reacties gezien.

In het kader van de COVID-19-vaccinatie moet de uitvoerende organisatie daarom snel 112 kunnen bellen en beschikken over een protocol voor ernstige acute bijwerkingen na vaccinatie. Zie als voorbeeld het protocol van de LCR. Een ander voorbeeld is het protocol Reanimatie tijdens de COVID-19-pandemie van de NHG. De richtlijnen van de eigen organisatie met betrekking tot ernstige of onmiddellijke reacties na vaccinatie kunnen ook gevolgd worden.

Een noodkit met stappenplan en medicatie (onder andere adrenaline en EpiPen) moet aanwezig zijn tijdens het vaccineren. De ambulancedienst hoeft niet van tevoren ingelicht te worden over de geplande vaccinatiesessie. Zij zijn op de hoogte van het feit dat er in heel Nederland dagelijks gevaccineerd wordt.

Na vaccinaties kunnen bijwerkingen optreden. De meeste bijwerkingen bij vaccins die geen levend verzwakt viraal materiaal bevatten, beginnen op de dag van de vaccinatie en zijn binnen 2 dagen weer over. De meest voorkomende bijwerkingen kunnen per vaccin verschillen en staan bij het betreffende vaccin beschreven.

Na vaccinatie met Vaxzevria (AstraZeneca) wordt zeer zelden een combinatie van trombose en trombocytopenie (VIPIT) waargenomen, in sommige gevallen vergezeld van bloedingen. De huidige meldingen betreffen vooral vrouwen jonger dan 60 jaar, maar er zijn meldingen van alle volwassen leeftijdsgroepen en va zowel mannen als vrouwen .

Informatie over bijwerkingen na COVID-19-vaccinatie staat op de website van het Bijwerkingencentrum Lareb.

bron: Richtlijn RIVM

Onwel na COVID-19 vaccinatie

Naast gewenste effecten kunnen na vaccinatie ook ongewenste symptomen optreden. Voor een deel kan dit toegeschreven worden aan het toegediende vaccin, dit worden bijwerkingen genoemd. Een ander deel treedt toevallig tegelijkertijd op en dit worden coïncidentele verschijnselen genoemd. We spreken van bijwerkingen als na evaluatie van de klachten en symptomen een causaal verband met het toegediende vaccin niet uitgesloten kan worden. Niet-ernstige ongewenste verschijnselen na vaccinatie of venapunctie komen relatief vaak voor. Ernstige ongewenste verschijnselen zijn relatief zeldzaam. Ongewenste verschijnselen na vaccinatie of venapunctie zijn arbitrair in drie groepen te verdelen.

Niet-ernstige ongewenste verschijnselen na vaccinaties

De volgende niet-ernstige ongewenste verschijnselen na vaccinaties komen relatief vaak voor

lokale bijwerkingen: pijn, roodheid en zwelling rondom de injectieplaats.
andere bijwerkingen: koorts gedurende 24 tot 48 uur na injectie en bij levend verzwakte vaccins 5 tot 12 dagen na injectie, hoofdpijn, moeheid en flauwvallen/syncope (zie paragraaf 3 van deze bijlage).

Ernstige ongewenste verschijnselen na vaccinaties

De volgende ernstige ongewenste verschijnselen na vaccinaties komen zelden voor¹

lokale bijwerking: abces (zelden).
systemische bijwerking: anafylaxie (zeer zelden; zie paragraaf 4 van deze bijlage).
overige ernstige ongewenste verschijnselen: zie protocol en SPC-tekst van gebruikt vaccin.

Niet-ernstige ongewenste verschijnselen na venapunctie

De volgende niet-ernstige ongewenste verschijnselen van venapunctie komen relatief vaak voor

lokale bijwerkingen: hematoom rondom de insteekopening van de naald, roodheid rondom de insteekopening van de naald.
systemische bijwerkingen: flauwvallen/syncope (zie paragraaf 3 van deze bijlage).

Bron: RIVM

Behandeling van anafylaxie

De beoordeling en beslissing om medicijnen toe te dienen mag alleen door een arts genomen worden.De veiligheidsregio Gelderland Midden gebruikt het shockprotocol voor de behandeling van onwel wording .

Hierna worden de hulpverlening in verschillende acute situatie die voor kunnen komen na vaccinatie behandeld. Leidend voor is de COVID-19-vaccinatie richtlijn.

Werk bij de behandeling van anafylaxie en andere acute situaties volgens de ABCDE-methodiek.

ABCDE schema
A - Airway	Vrij Ja / Nee? Indien niet; hoofd kantelen en chinlift / jawthrust.
B - Breathing	Stridor, diepte van de ademhaling, gebruik van hulpademhalingsspieren
C - Circulation	Huidskleur, tensie, pols- frequentie (regelmaat, vulling)
D - Disability	AVPU (Alert, Reageert op aanspreken of pijn, reageert niet), Pupilcontrole, controle bloedglucose
E - Exposure	Huidreacties, slijmvliesreacties, Temperatuur

Anafylactische reactie na vaccinatie

Anafylactische reactie

Bij een anafylactische reactie na vaccinatie wordt de patiënt veelal angstig en soms geagiteerd. In ernstige gevallen zijn er tekenen van shock.

Symptomen van anafylaxie


Classificatie volgens Müller
Graad 1 Huid	Huidklachten zoals jeuk, urticaria over het hele lichaam. Eventueel zwelling over het hele lichaam, inclusief lippen.
Graad 2 Gastro-intestinaal	Graad 1 met daarbij: Angio-oedeem (zwelling van lippen en/of tong), Misselijkheid, braken, duizeligheid, licht gevoel in het hoofd, niet uitstralend drukkend gevoel op de borst, buikpijn eventueel gepaard met diarree
Graad 3 Respiratoir	Graad 1 of 2 met daarbij: piepende ademhaling, kortademigheid, moeite met slikken, heesheid, onduidelijke spraak en/of benauwdheid
Graad 4 Cardiovasculair	Blauwe verkleuring van de huid, (zeer) lage bloeddruk, flauwvallen, incontinentie, bewusteloosheid, ernstige hartritmestoornissen, al dan niet in combinatie met met klachten van graad 1,2 of 3.

Maatregelen bij ernstige bijwerkingen

Patiënt neerleggen
Vitale functies controleren volgens ABCDE-schema, zie toelichting. Handelen naar eigen bevinden en bevoegdheid
Ambulance (tel: 112) laten bellen en informeren over vitale functies, relevante medische voorgeschiedenis en waarschijnlijkheidsdiagnose
Regelmatig pols en tensie meten, houd de gegevens bij op een lijst
Bij systemische reacties zo nodig medicatie toedienen (alleen door een bekwaam arts)

Op de vaccinatielocaties in de veiligheidsregio Gelderland Midden heb je de beschikking tot de volgende medicatie om een anafylaxie of allergische reactie te behandelen.

Klik op het medicijn om naar het farmacotherapeutisch kompas te gaan

🍪 Je cookies zijn niet geaccepteerd

Op deze plaats wordt normaal een dynamische element getoond, zoals bijvoorbeeld een video. Omdat je cookies niet geaccepteerd hebt, kunnen we dat helaas (nog) niet doen. Accepteer snel alle cookies onderaan in de cookiemelding of op onze cookiepagina.

Zelf een keer oefenen?

Bestel een Epipen trainer