Terug naar overzicht
Mike Lehnkering Mike Lehnkering
± 0 min

Shallow Water Blackout: de stille killer onder zwemmers

Wat is Shallow Water Blackout?

Shallow Water Blackout is een plotselinge bewusteloosheid onder water, veroorzaakt door een tekort aan zuurstof in de hersenen (hypoxie). Het ontstaat vaak na vrijwillige hyperventilatie vóór het onder water gaan. Door het verlagen van het CO₂-gehalte in het bloed wordt de natuurlijke ademprikkel onderdrukt, waardoor iemand veel langer onder water blijft dan veilig is.

Het gevaar: de drang om te ademen komt te laat. Daardoor verliest het slachtoffer het bewustzijn onder water – zonder paniek, spartelen of voorafgaande tekenen. SWB gebeurt vaak stilletjes en snel.

Wie loopt risico op Shallow Water Blackout?

SWB komt vooral voor bij mensen die hun grenzen verleggen of onder prestatiedruk staan:

  • Sportieve zwemmers, freedivers en apneuduikers

  • Militair personeel tijdens fysieke testen of training

  • Jongeren die elkaar uitdagen tot onderwaterwedstrijden

  • Lifeguards en redders tijdens herhalingstrainingen

  • Zwemmer-instructeurs die onbewust risicovol gedrag vertonen

Let op: het gaat hier juist om gezonde mensen die bewust hun adem inhouden – niet om medische aandoeningen.

Wat moeten eerstehulpverleners doen bij SWB?

Bij vermoeden van een Shallow Water Blackout:

  1. Haal het slachtoffer onmiddellijk uit het water.

  2. Controleer bewustzijn en ademhaling.

  3. Start direct met reanimatie als er geen normale ademhaling is.

  4. Bel 112 of laat dit direct doen.

  5. Gebruik een AED als beschikbaar.

  6. Dien zuurstof toe zodra dit mogelijk is.

  7. Is het slachtoffer weer bij bewustzijn? Observeer nauw: de zuurstofschuld kan blijven doorwerken.

Veel slachtoffers van SWB tonen pas symptomen als het al te laat is – snel en adequaat handelen is cruciaal.

Hoe voorkom je Shallow Water Blackout?

Preventie is de sleutel. De belangrijkste adviezen zijn:

  • Nooit hyperventileren voor een duik of onderwateroefening.

  • Geen lange adem-inhoud-duiken zonder medische begeleiding.

  • Gebruik altijd een buddy-systeem.

  • Zorg voor toezicht bij freedive- of apneutraining.

  • Train zwembadpersoneel en EHBO’ers in SWB-herkenning en -interventie.

  • Voorlichting aan zwemmers – bewustzijn voorkomt incidenten.

Wanneer komt SWB het vaakst voor?

  • Tijdens onderwaterzwemmen, vooral bij lange ademinhoud

  • Bij duik- of freedivetrainingen zonder begeleiding

  • Tijdens zwemtesten van Defensie of sportclubs

  • Bij wedstrijden of uitdagingen onder jongeren

Vaak gebeurt SWB tijdens de tweede of derde onderwaterpoging, wanneer vermoeidheid en zuurstoftekort al opspelen.Waar komt SWB het vaakst voor?

  • Zwembaden (recreatief of militair)

  • Meren en stilstaand buitenwater

  • Tropische locaties waar lange zwemsessies plaatsvinden

  • Oefenterreinen van defensie, brandweer of lifeguards

De diagnose wordt vaak pas ná het incident begrepen. Vele slachtoffers hadden geen medische klachten en werden pas na reconstructie van het ongeval herkend als slachtoffer van SWB.

Conclusie

Shallow Water Blackout is een stille, dodelijke valkuil voor zelfs de meest fitte zwemmers. Bewustzijn, training en toezicht kunnen levens redden. Deel deze informatie met collega’s, instructeurs en ouders – want één keer te lang onder water is soms fataal.

Wil je jouw team trainen in het herkennen en voorkomen van SWB?
➡️ Bekijk onze EHBO- en zwembadveiligheidstrainingen op life-line-trainingen.nl