Mike Lehnkering
Wordt het verslikken of verstikken met de LifeVac?
Eerste hulp bij verslikking en het gebruik van de LifeVac
Verstikking kan levensbedreigend zijn en vereist directe en adequate hulpverlening. In deze blog bespreken we hoe je moet handelen bij verstikking volgens de richtlijnen van het Rode Kruis, de rol van het anti-verstikkingsapparaat LifeVac, en wat de indicaties en contra-indicaties voor het gebruik ervan zijn. Tot slot verwijzen we naar relevante onderzoeken die de effectiviteit van de LifeVac onderbouwen.
Waarom deze Blog?
Deze blog schrijven wij omdat we op sociale media en diverse fora veel discussie lezen over het wel of niet gebruiken van de LifeVac bij verstikking. Duidelijke evidence lijkt ook te ontbreken om een goede discussie te voeren over het wel of niet inzetten van de LifeVac.
Maar, tijdens het Europees Reanimatie Congres in Athene in 2024 trof ik de vertegenwoordigers van LiveVac op de beursvloer. Een mooie gelegenheid om mijzelf eens te laten informeren over de bewijslast voor het inzetten van de LifeVac.
Ook was er tijdens het congres een paneldiscussie over de inzet van mechanische devices bij het verhelpen van luchtweg obstructies. Een aantal van deze inzichten zal ik met je in deze blog delen.
Wie verslikken zich het vaakst?
Uit onderzoek van Suga et al uit maart 2023, welke is uitgevoerd in Tokyo, blijkt dat kinderen onder de 4 jaar en ouderen zich het vaakst verslikken in een vreemd voorwerp (FBAO - Forgein Body Airway Obstruction). Het hoogste aantal gevallen was 99 op 1 januari, gevolgd door 40 op 2 januari en 28 op 3 januari. De meest voorkomende tijdstippen waren rond de lunch en diner.
Wat te doen bij verstikking?
Het Rode Kruis geeft duidelijke richtlijnen voor eerste hulp bij verstikking. Het belangrijkste is om kalm te blijven en direct te handelen:
- Stimuleer hoesten: Als het slachtoffer kan praten of hoesten, moedig hen aan om door te hoesten. Het hoesten kan de blokkade vaak oplossen.
- Geef rugslagen: Kan het slachtoffer niet effectief hoesten? Geef dan vijf krachtige slagen met de hiel van je hand tussen de schouderbladen. Zorg dat het slachtoffer iets voorover buigt.
- Voer buikstoten uit (Heimlich-manoeuvre): Als de rugslagen niet helpen, voer dan maximaal vijf buikstoten uit. Ga achter het slachtoffer staan, maak een vuist en plaats deze net boven de navel, trek krachtig naar binnen en omhoog.
- Blijf afwisselen: Wissel rugslagen en buikstoten af totdat de blokkade is opgelost of het slachtoffer bewusteloos raakt.
Raakt iemand bewusteloos door verstikking? Start dan direct met reanimatie en bel 112.
Welke handelingen zijn het effectiefst?
Uit een systematisch onderzoek uit 2020 naar verschillende interventies, blijk het wetenschappelijk onderzoek erg dun te zijn. Enkele bevindingen;
- Vroegtijdige verwijdering van het vreemde lichaam door omstanders gaat gepaard met verbeterde neurologische overleving.
- Bewezen handelingen ( rugslagen, buikstoten, borststoten/ borstcompressies, verwijdering met een Magilltang, handmatige verwijdering, verwijdering met behulp van vacuumdevice) zijn effectief
- Er is schade gemeld met betrekking tot rugslagen, buikstoten, borststoten / -compressies en blinde vingerbewegingen.
De conclusie uit dit onderzoek geeft aan dat de richtlijnen de voor- en nadelen van de handelingen tegen elkaar moeten worden afgewogen.
Een ander onderzoek naar de effecten van eerste hulpverlening door omstanders blijkt dat; Eerste hulp door omstanders verbeterd de overleving en de neurologische uitkomsten. De eerste hulpverlening werd over het algemeen slecht uitgevoerd met een algemeen succespercentage van 48,4%.
Veder onderzoek is nodig om te onderzoeken waarom de eerste hulpverlening niet wordt uitgevoerd en welke handelingen het effectiefst kunnen zijn.
Een zeer simpele en laagdrempelige handeling is:
Moedig aan tot hoesten!
Wat is de LifeVac en wanneer gebruik je deze?
De LifeVac is een anti-verstikkingsapparaat dat werkt via een vacuümpomp. Het apparaat wordt over de mond en neus van het slachtoffer geplaatst en creëert met een zuigbeweging een negatieve druk. Hierdoor wordt het object dat de luchtweg blokkeert naar buiten gezogen.
De indicaties voor het gebruik van de LifeVac zijn:
- Wanneer standaardmethodes zoals rugslagen en buikstoten niet hebben gewerkt.
- Bij slachtoffers die niet meer effectief kunnen hoesten of spreken en waarbij acute verstikking dreigt.
- In situaties waarin het slachtoffer bewusteloos is geraakt door verstikking en andere methodes niet beschikbaar of effectief zijn.
Ik heb ook gesproken met de mensen van de LifeVac stand. Zij geven aan dat de LifeVac zeker geen vervanging is van de huidige handelingen. Maar dat de LifeVac in sommige omstandigheden levensreddend kan zijn.
De LifeVac kan een uitkomst bieden in situaties waarbij de standaard eerste hulpverlening (zoals aanmoedigen tot hoesten, rugslagen of buikstoten) niet werkt. Denk aan situaties in een vliegtuig of bus. Of bij verslikking door mensen die rolstoel gebonden zijn.
Contra-indicaties voor het gebruik van de LifeVac
Hoewel de LifeVac effectief kan zijn, is het niet in alle situaties geschikt. De belangrijkste contra-indicaties zijn:
- Gebruik bij zuigelingen jonger dan 12 maanden, omdat hun anatomie te kwetsbaar is voor de zuigkracht.
- Bij slachtoffers met ernstige gezichtsverwondingen of chirurgische ingrepen rond mond of keel, omdat dit letsel kan verergeren.
- Als het object al gedeeltelijk is losgekomen door hoesten of rugslagen; in dat geval kan verder ingrijpen schade veroorzaken.
Ondersteunend onderzoek
LifeVac heeft een medische folder waar onderzoeken met de LifeVac in staan. Op de website van LifeVac is te lezen dat zij tot nu toe 3300 levens hebben geref met de LifeVac.
Bekijk hier de medische folder van LifeVac
Lilian Kelly (bekend van Levi, de lifesaving buddy) heeft op haar website ook een uitgebreide blog geschreven over het opheffen van een verslikking met de LifeVac. Een onderzoek dat in deze blog wordt aangehaald geeft aan dat er nog onvoldoende onafhankelijk en vergelijkende gegevens bekend zijn om de richtlijnen aan te passen.
Conclusie
Bij verstikking blijft het belangrijk om direct te handelen volgens de geldende richtlijnen. De LifeVac biedt een aanvullende optie in noodgevallen, vooral wanneer standaardmethodes niet effectief blijken. Hoewel het apparaat niet geschikt is voor alle situaties, tonen studies aan dat het levensreddend kan zijn. Een goede EHBO-opleiding en kennis van hulpmiddelen zoals de LifeVac kunnen het verschil maken tussen leven en dood.
Wil je meer leren over eerste hulp bij verstikking? Schrijf je dan in voor een training